Brandwonden zijn een veelvoorkomend letsel. In Nederland lopen naar schatting 92.000 mensen elk jaar brandwonden op 1. In Nederland lopen naar schatting 92.000 mensen elk jaar brandwonden op. Ongeveer 90% van de brandwonden in Nederland zijn niet-ernstige verwondingen 2.
Dit soort ongelukken gebeuren vaak thuis of in de tuin. In bijna de helft van de gevallen worden brandwonden veroorzaakt door contact met een hete vloeistof, vuur of heet voorwerp. Explosies, chemische brandwonden en blootstelling aan licht of straling komen echter veel minder vaak voor. De lichaamsdelen die meestal het meest worden getroffen, zijn de armen, gevolgd door het hoofd en de benen. Brandwonden kunnen negatieve functionele, esthetische en psychologische gevolgen hebben. Daarnaast kan de wond geïnfecteerd raken bij significant huidverlies. In 50% van de brandwonden worden de handen aangetast.
Wat is een brandwond?
Een brandwond is een huidletsel die soms onderliggend weefsel aantast. Er zijn vier soorten brandwonden:
- Thermische brandwond, treedt op na contact met een vast (brandende kolen, heet ijzer, oven, enz.), vloeibaar (kokend water/olie/brandende koolwaterstof) of een explosie. De huid wordt gedeeltelijk of volledig beschadigd. Ook bijtende kou kan dit type brandwond veroorzaken.
- Chemische brandwond, veroorzaakt door contact met een bijtend product (bijvoorbeeld zuur).
- Elektrische brandwond, veroorzaakt door contact met elektrische stroom.
- Stralingsbrandwond, wat zonne-uv-straling en röntgen- of nucleaire straling betekent.
Hoe wordt de ernst van een brandwond beoordeeld?
De ernst van de huidbrandwond hangt af van drie belangrijke criteria: diepte, omvang van de lichaamsbedekking en locatie.
– Hoe wordt de diepte beoordeeld?
We maken onderscheid tussen eerstegraads-, tweedegraads- en derdegraadsbrandwonden om de toestand van de huid en de bijbehorende wonden te beschrijven.
- Eerstegraads brandwond: sterk uitgesproken roodheid die matige pijn veroorzaakt en alleen de oppervlaktelaag van de huid aantast. Elders blijft de huid intact. Een typisch voorbeeld is verbranding door de zon.
- Oppervlakkige tweedegraads brandwond: verschijning van blaren gevuld met vocht, een teken dat de opperhuid bijna volledig is beschadigd. De wond is rood en pijnlijk.
- Diepe tweedegraads brandwond: er verschijnen onmiddellijk meerdere blaren. Er is echter minder pijn, omdat de zenuwuiteinden zijn beschadigd. De wond is witroze.
- Derdegraads brandwond: bruin, wit of zwart van kleur, en pijnloos. De opperhuid en de lederhuid zijn volledig vernietigd.
– Hoe wordt de omvang van een brandwond beoordeeld?
Dit wordt geschat als een percentage van het lichaamsoppervlak. Het kan ook worden berekend met behulp van de palm van de hand, die gelijk is aan ongeveer 1% van je lichaamsoppervlak.
– Locatie
Brandwonden die zich voordoen op bepaalde lichaamsdelen vereisen extra aandacht, met name wanneer ze zich voordoen op het gezicht, de handen, de voeten en het gebied rond het perineum (schaamstreek).
Andere factoren moeten ook in overweging worden genomen, zoals de leeftijd van de persoon (kinderen onder de 5 jaar of volwassenen ouder dan 60 jaar) en of de persoon lijdt aan een chronische ziekte (zoals hartfalen, ademhalingsproblemen of diabetes).
Hoe moet een brandwond worden behandeld?
Een brandwond is huidletsel, dus de initiële lokale behandeling moet gericht zijn op het herstellen van het cutane weefsel en het proberen te minimaliseren van mogelijke nawerkingen.
Zelfs als eerstegraads brandwonden spontaan genezen (na lichte afschilfering), zullen tweede- en derdegraads brandwonden specifieke behandeling nodig hebben.
– Eerste stap
De eerste stap die genomen moet worden bij een thermische of chemische brandwond is de aangetaste huid gedurende 5 tot 10 minuten onder een lauw stromend water te plaatsen (omgevingstemperatuur). Dit voorkomt dat de warmte dieper in je lichaam doordringt, verwijdert resten van het chemische product (in het geval van een chemische brandwond), vermindert zwelling en verzacht de pijn.
Indien het kledingstuk van de persoon het aangetaste gebied bedekt, verwijder het dan niet. Dit kan namelijk leiden tot het loslaten van de huid als deze eraan vastzit. Denk eraan dat een ernstige brandwond kan leiden tot onderkoeling (rillen), aangezien de huidbarrière niet langer haar beschermende rol vervult.
– Het creëren van een omgeving voor genezing
Een tweedegraads brandwond vereist een niet-klevend verband om genezing te bevorderen. Deze bescherming voorkomt ook het risico op infectie.
Het vochtig houden van de wond kan optimale genezing garanderen en het vervangen van het verband vergemakkelijken, wat elke 2 tot 3 dagen nodig is.
Bij een derdegraads brandwond is gedeeltelijke of volledige huidtransplantatie nodig. Daarom moeten diepe tweedegraads brandwonden en derdegraads brandwonden worden behandeld in een wondexpertisecentrum.
Genezingstijden variëren afhankelijk van de gradatie van de brandwond.
- Eerstegraads: 3 tot 4 dagen.
- (Oppervlakkige) tweedegraads brandwond: 10 tot 15 dagen.
- (Diepe) tweedegraads brandwond: 15 tot 20 dagen.
- Derdegraads brandwond: langdurige genezing, vaak met een transplantatie.
En daarna?
Het is noodzakelijk om de genezing nauwlettend te volgen om ervoor te zorgen dat de brandwond niet geïnfecteerd raakt en zich adequaat ontwikkelt.