Decubituswonden komen veel voor bij mensen die lange tijd aan bed zijn gebonden of geïmmobiliseerd zijn als gevolg van een ziekte of ongeval. Het zijn wonden die regelmatige zorg vereisen, die enkele maanden kunnen duren om te genezen en die voornamelijk oudere patiënten treffen.
Wat is een doorligwond?
Een doorligwond (decubitus) is een chronische wond die ontstaat wanneer iemand gedurende lange tijd zit of ligt. Dit gebeurt omdat langdurige inactiviteit druk uitoefent op drukpunten van het lichaam. Deze druk beklemt het weefsel tussen twee harde oppervlakken, waardoor de normale bloedstroom wordt belemmerd en de zuurstoftoevoer wordt verminderd. Het weefsel raakt daardoor beschadigd en er ontstaat uiteindelijk een wond.
In veel gevallen verschijnen doorligwonden op het heiligbeen of de hiel, dit zijn primaire drukpunten bij patiënten met beperkte mobiliteit of verminderde mobiliteit. Doorligwonden kunnen ook voorkomen op de ellebogen, schouderbladen of de achterkant van het hoofd.
Doorligwonden worden ingedeeld op basis van hun ernst.
- Stadium 1: Aanhoudende roodheid. Stadium 1 van een doorligwond kan worden gezien als roodheid die verschijnt en niet verdwijnt wanneer erop wordt gedrukt. De huid is nog niet gebroken en er is nog geen wond. Er moet in dit stadium worden begonnen met een specifieke behandeling. In dit geval wordt het afgeraden om het gebied te masseren, omdat dit de aandoening kan verergeren.
- Stadium 2 : Erosie van de opperhuid en de lederhuid. De wond is gevormd en de huid is gebroken.
- Stadium 3: De opperhuid, de lederhuid en het onderhuids weefsel zijn aangetast. Er is necrotisch (zwart) weefsel en er kunnen korsten worden gezien. Let op: doorligwonden lijken altijd minder diep aan de oppervlakte dan dat ze daadwerkelijk zijn.
- Stadium 4: Diepe doorligwond. Diepe necrose met mogelijke betrokkenheid van botten, pezen en spieren.
Factoren die het ontstaan van decubitus bevorderen:
- Onbeweeglijkheid
- Leeftijd van de patiënt. Hoewel doorligwonden soms kunnen voorkomen bij kinderen, lopen patiënten ouder dan 70 jaar bijzonder veel risico
- Ondervoeding
- De kwaliteit van de huid. Hoe fijner de huid, hoe gevoeliger voor wrijving, schuifkracht en druk
- Incontinentie, wat permanente vochtigheid veroorzaakt en het weefsel fragiel en gemacereerd achterlaat
- Verschillen in gevoeligheid. Patiënten (soms met neurologische aandoeningen) kunnen de pijn niet voelen en hebben mogelijk niet de reflex om van houding te veranderen.
Behandeling van decubitus
Ongeacht het stadium van de doorligwond moet de behandeling zo snel mogelijk worden gestart.
Het type behandeling hangt af van het stadium van de doorligwond (omkeerbare of onomkeerbare wond). Als er een zichtbare wond is, moet deze worden beschermd met de juiste verbandmiddelen. Wanneer zowel de opperhuid als de lederhuid zijn aangetast, moeten verpleegkundigen toezien op het reinigen en genezen van de wond.
Ongeacht de ernst van een doorligwond is de eerste stap het wegnemen van de druk. De patiënt moet elke 2 tot 3 uur van positie worden veranderd. Het opzetten van een gespecialiseerd bed met een specifiek matras (schuim, water, lucht) en kussens zal de druk verlichten en herverdelen op risicovolle gebieden van het lichaam. De behandeling moet gepaard gaan met geschikt voedingsmanagement en de behandeling van eventuele bijkomende aandoeningen.
En daarna?
We weten dat decubitus al kan worden veroorzaakt door twee uur niet te bewegen. De volgende preventiemaatregelen kunnen helpen doorligwonden te voorkomen:
- Altijd de gebieden van het lichaam controleren waar decubitus waarschijnlijk zal ontstaan (drukpunten)
- Verplaats de patiënt, zelfs als dit betekent dat er een verpleegkundige of fysiotherapeut moet worden ingeschakeld
- De patiënt minstens één keer per dag volledig wassen en het gebied rond de schaamstreek reinigen telkens wanneer de patiënt naar het toilet gaat
- Vermijd het gebruik van ruw textiel om de huid droog te deppen.
- Verschoon het beddengoed dagelijks.